بخشی از مطلب
فضاهای باز شهری یکی از ملزومات زندگی در شهرها می باشند،که گاهی اوقات بی توجه به
معلولان به عنوان بخش عظیمی از جامعه شکل گرفته اند،و زمانی به این مسأله توجه می شود که
دیگر ایجاد شرایط مورد نیاز آن ها،به سادگی میسر نمی باشد.در این زمان یکی از بهترین راه ها شاید
پرداختن به فضاهای پنهان شهری باشد تا پیش از احیا و بازیابی آن ها و در مرحله طراحی با رعایت
معیارها و ضوابط مورد نیاز امکان استفاده معلولان از آن ها فراهم گردد.فضاهایی که در انتظار تعریض
خیابان مجاورشان هستند یکی از این گونه فضاها می باشند،که با مناسب سازی آن ها می توان این
مسأله را به صورت پتانسیلی در خدمت شهر و شهروندان (اعم از سالم و معلول) دید و نه مشکلی برای
خیابان و جداره های آن.متأسفانه تا کنون این فضاهای خرد غالباً به دست فراموشی سپرده شده اند و
بدون استفاده رها گردیده اند و در صورتی که توجه جدی به این فضاها و مناسب سازی آن ها نگردد،
این فرصت نیز از دست خواهد رفت.
اگر چه هدف ابتدایی پژوهش همانطور که از عنوان آن برمی آید احیا و مناسب سازی فضاهای در
حال انتظار می باشد،که این مسأله در درجه اول نیازمند بررسی و تحقیقی بر روی این فضاها و سپس
تعیین راهبردها و راهکارهایی جهت مناسب سازی آن ها است،اما هدف غایی پژوهش ایجاد زمینه ای
برای حضور بیشتر معلولان در سطح جامعه و برقراری ارتباط بین آن ها و دیگر شهروندان از یک سو و
ایجاد تعلق خاطر به شهر و فضاهای شهری برای آن ها می باشد.این تحقیق تثبیتی سعی دارد ضمن
جلب توجه مسؤولان و متخصصان به فضاهای در حال انتظار به قابلیت این فضاها به صورت بستری
مناسب برای حضور معلولان در بطن جامعه تأکید ورزد.
روش مورد استفاده در این پژوهش ، نظام چند سطحی طراحی شهری می باشد که شامل حوزه
راهبردی (شهر مشهد)،حوزه محلی (خیابان آبکوه)، حوزه طراحی (فضای در حال انتظار) است 1 و
عمده اطلاعات نیز از روشهای میدانی و خصوصاً مشاهده و مصاحبه گردآوری شده اند.
پس از شناخت بهتر فضاهای درحال انتظار نتایج جالبی از ویژگی های آن ها بدست آمد که ازآن
جمله می توان به موقعیت مکانی مناسب این فضاها که عموماً در بافت های مرکزی شهرها می باشند،
موقتی و غیر دائم بودن آن ها و نیز تنوع و پویایی و تغییر نقش و چهره آن ها در ساعات و زمان های
مختلف اشاره کرد.
برای این که امکان استفاده گسترده تر از نتایج پژوهش بوجود آید ، ابتدا ویژگی هاو نتایج عام
مطرح می گردند و سپس گزارشی از مطالعه و بررسی خیابان آبکوه مشهد به عنوان نمونه مطالعاتی
ارائه می شود.
واژه های کلیدی
فضای باز شهری , فضای پنهان شهری , فضای درحال انتظار , کم توانی ,
مناسب سازی هیچ جسم کاملی در طبیعت نیست که در سازگاری با جانی که در آن است نباشد.زمانی که »
جان در گرفتاری باشد,جسم معلول می گردد و زمانی که جسم ناقص می گردد – و هرگاه تلاشی
برای رفع نقص صورت نگیرد – جان به سر می آید.اگر بپذیریم که شهر تبلور کالبدی جامعه ای است
که در آن می زید,پس شهر جسم است و جامعه جان آن.این بدیهی است وقتی که جسم شهر دچار
است و از « معلول » معلولیت باشد,جان آن به سر در گمی و آشفته حالی گرفتار می آید.شهر کنونی ما
این ره نمی تواند به خواسته های روح خویش – جامعه درون آن – جواب گوید.وجود نقایص کالبدی
فراوان در شهرکنونی,عملا" استفاده مفید از فضاهای شهری را نه تنها به حداقل رسانیده که در
بسیاری موارد غیر ممکن نیز ساخته است.بحرانی شدن مساله در این است که آن بخش از جامعه که
به سبب ناتوانی جسمی – حرکتی,عملا" از استفاده از فضاهای شهری محروم گشته است,علت را نه
جستجو می کند و خود را از نزدیک شدن به « معلول بودن خویش » که در « معلول بودن شهر » در
1«. این فضاها باز می دارد
